To jest tylko fragment strony.
kliknij tu aby wy¶wietlić cał± stronę

Folk Music Collection v. 1
EARLY POST-WAR POLISH FOLK MUSIC RECORDINGS (1945-1950)
Instytut Sztuki PAN 2009


nakład wyczerpany

   Zniszczenia i straty poniesione w czasie drugiej wojny ¶wiatowej, które dotknęły dorobek polskiej nauki, kultury i sztuki, odcisnęły także swe piętno na przedwojennych zbiorach fonograficznych, w tym również na kolekcjach nagrań muzyki tradycyjnej zgromadzonych w powstałych w okresie międzywojennym instytucjach. Po wojnie, rozpoczęte dzieło prof. Łucjana Kamieńskiego – inicjatora systematycznej dokumentacji fonograficznej folkloru muzycznego na ziemiach polskich i założyciela Regionalnego Archiwum Fonograficznego na Uniwersytecie w Poznaniu – kontynuowali Jadwiga i Marian Sobiescy. Warunki odtwarzania zbioru nie były wówczas pomy¶lne: badacze po wojnie nie dysponowali nawet urz±dzeniami do nagrywania. Nie czekaj±c na stabilizację warunków, które by umożliwiły wyposażenie archiwum w odpowiedni sprzęt, Marian Sobieski wraz z Tadeuszem Wrotkowskim sami zmontowali aparaturę, umożliwiaj±c± dokonywanie nagrań dĽwiękowych. Pierwsze rejestracje powstały już w sierpniu 1945 r. W pierwszych latach działalno¶ci Sobieskich na polu dokumentacji fonograficznej polskiego folkloru muzycznego dokumentacj± zostały objęte: Ziemia Lubuska, Wielkopolska, Kaszuby. Brak odpowiedniego ¶rodka transportu uniemożliwiał poszerzenie zakresu nagrań o inne, bardziej oddalone regiony Polski. Sobiescy uzyskali samochód dopiero w 1949 r. co pozwoliło na przeprowadzenie nagrań m.in. w Opoczyńskiem, a w 1950 także w Lubelskiem i w Rzeszowskiem. W latach 1945-1950 powstał zbiór 420 płyt stanowi±cy kolekcję pierwszych, powojennych nagrań polskiej muzyki tradycyjnej.
   Do realizacji nagrań został użyty zapis mechaniczny na tzw. szybkoobrotowych miękkich płytach decelitowych oraz na płytach lakierowych Presto. Płyty tego typu nagrywane i odtwarzane z prędko¶ci± 78 obr/min pozwalały na zapisanie na jednej stronie kr±żka tylko kilku minut nagrania. Już wówczas pojawił się techniczny problem dotycz±cy możliwo¶ci wielokrotnego (zwłaszcza dla celów transkrypcyjnych) odtwarzania nagrań z płyt. Brak odpowiedniej aparatury do odgrywania, która by nie niszczyła nagrań stwarzał konieczno¶ć szybkiego ich skopiowania na no¶niki trwalsze. Dokonano tego w drugiej poł. lat 50. XX w. przegrywaj±c materiał na szpulowe ta¶my magnetyczne. Troska o zachowanie i zabezpieczenie tej unikatowej kolekcji muzycznej jest priorytetem także w działaniach współczesnych. Europejski projekt DISMARC (Discovering Music ARChive), współrealizowany przez IS PAN pozwolił na ujęcie informacji o nagraniach archiwalnych w postaci dostępnej w sieci internetowej bazy danych oraz stworzył okazję do przeprowadzenia digitalizacji historycznych zapisów dĽwiękowych.
   Pomimo słabej niejednokrotnie jako¶ci technicznej omawiane nagrania stanowi± bezcenny dokument i Ľródło wiedzy o autentycznej kulturze muzycznej wsi sprzed okresu stylizacji, przemian a nawet zaniku tradycji. Repertuar utrwalony w nagraniach przekazali wykonawcy, spo¶ród których większo¶ć urodziła się w drugiej połowie XIX w. Na płycie CD prezentujemy wybór nagrań z lat 1945-1950 zrealizowanych na Wielkopolsce, w Opoczyńskiem, w Rzeszowskiem i w Lubelskiem.

Jacek Jackowski

    Wielkopolska Wielkopolska region:
  1. Do ¶lubu Going to wedding - a wedding song sung after blessing the bride, before departure to church (rec. 1950)
  2. ¦ciyżk± d(u)o pszyniczki Down the path to the wheat - a wedding song (rec. 1946)
  3. Wiwat starodawny Old time wiwat - a wedding dance (rec. 1950)
  4. Wiwat Oj hola, hola dziewulo moja Wiwat "Oj hola hola my girl" - a wedding dance (rec. 1949)
  5. Wiwat "Mój koń nieborak trzy dni nic nie jad" Wiwat "My poor horse hasn't eaten anything for three days" - a wedding dance (rec. 1948)
  6. Oberek - a dance tune (rec. 1945)
  7. Oj musiała¶ ty dziwcze co umieć Girl, you must have been good hands (rec. 1950)
  8. A chocioż ci jo malusińka Even though I am so tiny (rec. 1949)
  9. Wiwat - a wedding dance (rec. 1950)
  10. Wiwat Jasiu skrobie tyczki Kasia pędzi byczki Wiwat "John is scraping sticks, Kate is gouding cattle" - a wedding dance (rec. 1950)
  11. Wiwat "Jasiu skrobie tyczki Kasia pędzi byczki" (rec. 1950)
  12. Walcerek "Szumiał gaj szumiał gaj" Walcerek "Rustled the grove" - a dance tune (rec. 1950)
  13. Polka - a dance tune (rec. 1946)
  14. (u)Oj wesoła jest mi tamta strona Hey, pleasant is the other side (rec. 1950)
  15. Siedzi sowa na stodole The owl is sitting on the barn (rec. 1949)
  16. Szocz - a dance tune (rec. 1950)
  17. Kukułeczka zakukała Cuckooed the cuckoo (rec. 1949)
  18. Okr±gły A round - a dance tune (rec. 1950)
  19. Do ¶lubu Going to wedding (rec. 1948)


    20. Opoczyńskie Opoczyńskie region:
  20. Oberek - a dance tune (rec. 1949)
  21. Przyszli¶my tu po dyngusie We came here for dyngus - the song sung during collecting gifts at Easter time (rec. 1949)
  22. Nie wyganiaj (u)owczarecku (u)owiec na rose Shepherd, do not goud your sheep on dew - a "shepherd" play-dance (rec. 1949)
  23. A zarycał zabucał wołek na malinie Brayed and droned an ox in raspberries - a couplet (rec. 1949)
  24. Stukałem pukałem nie chciała (u)otworzyć I knocked and rupped but she wouldn't open - a couplet (rec. 1949)
  25. Przezegnaj mamusiu a prawum ronckom na krzyz Bless me mother making a cross sign with your right hand - a wedding song to bless the bride (rec. 1949)
  26. Oberek - a dance tune (rec. 1949)
  27. (u)Od Siyradza portki modre Those from Sieradz wear cerulean blue trousers - a couplet (rec. 1949)
  28. Dana moja dana nie chce jo Adama Dana moja dana I don't want Adam - a couplet (rec. 1949)
  29. Miotlarz Broom-man - a "broom" play-dance (rec. 1949)
  30. A niedobro kapu¶cina a niedobro Tasteless cabbage - a couplet (rec. 1949)
  31. A w niedziele sie napić w póniedziałek p(u)oprawić Let's have a drink on Sunday and again on Monday - a couplet (rec. 1949)
  32. Wychodzi wianecek a z kómory do siyni A wedding garland is coming out from the chamber to the hall - a song sung during oczepiny (capping) ceremony - taking off the bride's garland and putting on a coif - a symbol of a married women (rec. 1949)
  33. Polka - a dance tune (rec. 1949)
  34. Polka W nocy o północy Polka At night, at midnight - a dance tune with couplets (rec. 1950 at authentic folk dance event in Ogonowice)
  35. A ji(y) przysłam na wesele da wesele nie bardzo I came to the wedding but it's not good fun" - a couplet (rec. 1949)
  36. Cztery mile za Warszawum (u)ożyniy(e)ł sie wróbel z kawum Four miles away from Warsaw a sparrow married a jackdaw - a couplet (rec. 1949)
  37. Weksel - a dance tune (rec. 1949)
  38. Lulajze mi lulaj siwe (u)ocka stulaj Sleep baby, sleep, close your grey eyes - a lullaby (rec. 1949)


    39. Rzeszowskie (nagrano w 1950 r.) Rzeszowskie region (recorded in 1950):
  39. Polka - a dance tune
  40. Posłuchajcie prosze pilnie o wojnie tureckiej Listen carefully about Turkish war - a ballad about Polish king Jan III Sobieski
  41. Zawi¶loczek - a dance tune
  42. Od zielonego gaju żniwiareczki się wal± From the green grove harvesters are comming - harvest song
  43. Niesiemy snopek z pola We are carrying a whisk from the field - a harvest festival song
  44. Równy An even - a dance tune
  45. Polka Pali sie pali sie Polka "Fire, fire!" - a dance tune
  46. Oberek prztykany Pizzicato oberek - a dance tune
  47. Niedaleko zielonego dworu Not far from the green manor house - a ballad
  48. Wolny A slow - a dance tune
  49. Ej kołem wianku z wiecórecka Roll, roll the garland in the evening - a song sung to the wedding rod
  50. Wybieraj sie swasiu z nami Matchmaker, come with us - bridesmaids' song to invite the matchmaker to the wedding
  51. Żyd Jew - a dance tune
  52. Dobra nocyńka swasieńko nasa Goodnight our matchmaker - a song sung on the wedding eve
  53. Marsz starodawny - an old time wedding march played at the bride's window on the wedding eve
  54. Siadajże na wóz Take a sit on the wagon - a wedding song before departure to church
  55. Dziękuje wam mamusieńku Thank you dear mother - a wedding song before departure to church
  56. Krakowiak-marsz podróżny Trip Krakowiak-march - an instrumental tune played during a wedding trip
  57. Weselny "Od ¶lubu" Weselny "From the wedding" - wedding tune
  58. Hejże drobno rutko drobno Hey little herb-of-grace - a song sung during coming to the wedding
  59. Okr±gły A round - a dance tune
  60. Wokółko - male dance tune
  61. Rozleciały mi sie siwe gołembisie Scattered the grey pigeons - a wedding song for goodnight
  62. Oberek "Do czepca" Oberek "To the coif" - a wedding ritual tune
  63. Wylazła wylazła na nalepe żaba A frog came out on the floor - a wedding ritual song for capping (oczepiny)
  64. Haciok - a dance tune
  65. Polka lewa Left side polka - a dance in left direction tune
  66. Ej stary ja se stary Hey I am getting old - a wooing song
  67. Oberek - a dance tune
  68. Na dach nam wieszyńka Take the bunch to the roof - a song sung to the ritual bunch of branches
  69. Polka prztykana Clicking polka - a dance tune


    70. Lubelskie (nagrano w 1950 r.) Lubelskie region (recorded in 1950):
  70. Szczodraka, kołaka powiodali nam They talked about szczodrak and kołak - song sung during wassailing and collecting ritual bread
  71. Prosty starodawny An old time simple - a dance tune
  72. Polka starodawna Old time polka - a dance tune
  73. Oberek - a dance tune
  74. Zagraj mi muzycko Play some music to me - a wooing song
  75. Oberek Starego Froncka Oberek by old Froncek - a dance tune
  76. Mach - a dance tune
  77. Siano mykom nie cielętom ino bykom Hay for bulls not for calfs - a couplet
  78. Majdaniak Tu chałupka tu majdan Majdaniak Here is the house, there is a clobber - a dance tune
  79. Zawołajcie mamy mojej Call for my mother - a wedding song
  80. Do przeprosin Apologising - a ritual melody
  81. Wi¶ta koniki wi¶ta Go horses, go! - a wedding song
  82. Oberek podróżny Trip oberek - an instrumental wedding tune played on the way
  83. Marsz weselny Do ¶lubu Going to the wedding - a wedding march
  84. Oberek starodawny Old time oberek - a dance tune
  85. Wyleciała siwa zezula A grey cuckoo came out - a wedding song
  86. Do oczepin For capping - wedding ritual tune
  87. Chmiel Hops - a wedding ritual tune for capping
  88. Oberek starodawny Old time oberek - a dance tune
  89. Polka - a dance tune
  90. Oberek dawny Old time oberek - a dance tune
  91. Oj dali¶cie mie dali za takie straszydło You married me to such an ugly person - a couplet
  92. Córusia płacze skrzynia kołacze My daughter is crying, a chest is knocking - a song sung during ceremonial moving out the bride from the wedding house to the house of the groom
  93. Oj a skund go¶cie najechali Where from did the guests come - a wedding song
  94. Oberek brzd±kany Strumming oberek - a dance tune
  95. Oberek Po boru chodziła Oberek She walked in the woods - a dance tune with a couplet
  96. Oberek - a dance tune
  97. Po sadeńku chodziła She walked in the orchard - a pitious song
  98. Krężeli krężeli They circled and circled - a harvest festival song
  99. Oberek Kominiarz The chimney-sweep oberek - a dance tune

wykonawcy:

Wielkopolska Wielkopolska region:

Tomasz ¦liwa (b. 1892 in Perzyny) – bagpipe kozioł (1, 3, 9, 16)
Marianna Kulawiak (b. 1868 in Michorzewo) – vocal ¶piew (2)
Franciszka Ciesiółka (b. 1881 in Iłówiec) – vocal ¶piew (4, 7, 8, 14, 15, 17)
Jan Gniotowski (b. 1876 in Chobienice) – bagpipe kozioł (5)
Tomasz Wawrzyniak (b. 1876 in Szewce) – bagpipe dudy (6)
Michał Wawrzyniak (b. 1867 in Szewce) – violin skrzypce (6)
Jan Pajchrowski (b. 1912 in Gnin) – vocal ¶piew (10); bagpipe siesieńki/sierszeńki (11)
Stanisław Kurowski (b. 1880 in Donatowo) – bagpipe dudy (12)
Michał Kurowski (b. 1872 in Nowy Gołębin) – bound-up violin skrzypce podwi±zane (12)
Wawrzyn Domagała (b. 1878 in Zb±szyń) – bagpipe kozioł (13)
Tomasz ¦liwa – bagpipe kozioł ¶lubny (18)
Edward Rybicki (b. 1909 in Stefanowo) – fiddle mazanki (18)
Tomasz Brudło (b. 1873 in W±chabno) – bagpipe kozioł (19)
Walenty Brudło (b. 1869 in W±chabno) – violin skrzypce (19)

Opoczyńskie Opoczyńskie region:

Michał Makowski (b. 1867 in Marianka) – pipe fujarka (20)
Marianna Wiktorowicz (b. 1881 in Karwice) – vocal ¶piew (21, 38)
Jan Stępień (b. 1898 in Karwice) – violin skrzypce (21, 29)
Władysław Zora¶ (b. 1879 in Bieliny) – vocal ¶piew (22)
Władysława Ka¶kiewicz (b. 1932 in Libiszów) – vocal ¶piew (23)
Rozalia Matysiak (b. 1929 in Libiszów) – vocal ¶piew (24, 32)
Józefa Goł±b (b. 1906 Węglany) – vocal ¶piew (25)
Antoni Stanik (b. 1911 Kozenin) – violin skrzypce (26, 33, 37)
Marianna Felińska (b. 1894 in Wólka) – vocal ¶piew (27)
Maria Wijata (b. 1936 in ¦winna) – vocal ¶piew (28)
Jan Stępień – violin skrzypce (29)
Franciszka Pluta (b. 1916 in Karwice) – vocal ¶piew (30)
Antonina Franczak (b. 1868 in Kozenin) – vocal ¶piew (31)
Unknown performers Wykonawcy nieznani: vocal, violin, big drum with plate ¶piew, skrzypce, baraban (34)
Genowefa Baran (b. 1931 in Ogonowice) – vocal ¶piew (35)
Józef Bińczyk (b. 1913 in Międzyrzecz) – vocal ¶piew (36)

Rzeszowskie (nagrano w 1950 r.) Rzeszowskie region (recorded in 1950)

Paweł Kalinka (b. 1881 in Machów) – pipe fujarka (39, 41)
Walenty Kunysz (b. 1896 in Kraczkowa) – vocal ¶piew (40, 43, 47, 61, 68)
Genowefa Żechowska (b. 1911 Kolbuszowa Górna) – vocal ¶piew (42)
Henryk Krętowicz (b. 1913 in Widełka) – violin skrzypce (44, 46, 51, 53, 62, 65)
Józef Pudło (b. 1874 in Dębina) – violin skrzypce (45, 48)
Maria Orłowska (b. 1890 in Machów) – vocal ¶piew (49)
Zofia ¦mielak (b. 1898 in Wysoka) – vocal ¶piew (50, 55, 58)
Katarzyna Golenia (b. 1864 in Dębina) – vocal ¶piew (52)
Karolina M±czka (b. 1877 in Machów) – vocal ¶piew (54)
Michał Chwastarz (b. 1888 in ¦wieboda) – violin skrzypce (56)
Michał Marszałek (b. 1902 in Orzechowice) – violin skrzypce (57)
Józef Żydek (b. 1902 in Osobnica) – violin 1 skrzypce 2 (59, 60, 64, 67)
Stanisław Żydek (b. 1928 in Osobnica) – violin 2 skrzypce 2 (59, 60, 64, 67)
Jan Żydek (b. 1933 in Osobnica) – bass basy (59, 60, 64, 67)
Weronika Szela (b. 1903 in Kraczkowa) – vocal ¶piew (63)
Józef Szela (b. 1896 in Kraczkowa) – violin skrzypce (63, 69)
Michał Michna (b. 1880 in Wysoka) – vocal ¶piew (66)

Lubelskie (nagrano w 1950 r.) Lubelskie region (recorded in 1950)

Karolina K±dzielska (b. 1880 in Wola Idzikowska) – vocal ¶piew (70)
Hipolit Tracz (b. 1902 in Radzięcin) – violin 1 skrzypce 1 (71, 84)
Walenty Bartoń (b. 1888 in Radzięcin) – violin 2 skrzypce 2 (71, 84)
Paweł Małyszek (b. 1902 in Radzięcin) – one-sided drum with jingling discs baraban (71, 84)
Józef Radej (b. 1903 in Załawcze) – violin skrzypce (72)
Walenty Bartoń – violin 1 skrzypce 1 (73, 83)
Kazimierz ŁagoĽny (b. 1892 in Radzięcin) – violin 2 skrzypce 2 (73, 83)
Paweł Małyszek – one-sided drum with jingling discs baraban (73, 83)
Jan Miksza (b. 1899 in Radzięcin) – vocal ¶piew (74)
Jan Jabłoński (b. 1883 in Niemienice) – violin 2 skrzypce 1 (75)
Jan Machejus (b. 1885 in Niemienice) – violin 2 skrzypce 2 (75)
Jan Stefańczyk (b. 1903 in Niemienice) – vocal ¶piew (76, 77)
Józef Kozłowski (b. 1915 in Hutków) – violin skrzypce (78)
Janina Korczak (b. 1926 Kocudza) – vocal ¶piew (79)
Józef Kosz (b. 1885 in Podlesie) – violin skrzypce (80)
Honorata Góra (b. 1911 in Hutków) – vocal ¶piew (81, 91)
Piotr Kiszczak (b. 1881 in Krasnystaw) – violin skrzypce (82, 94)
Anna Malec (b. 1911 in Jędrzejówka) – vocal ¶piew (85)
Marcin Gilas (b. 1903 in Kocudza) – violin 1 skrzypce 1 (86, 87, 88, 89, 90, 95, 96)
Adam Korczak (b. 1887 in Kocudza) – violin 2 skrzypce 2 (86, 88, 89, 90, 95)
Jan Gilas (b. 1927 in Kocudza) – one-sided drum with jingling discs baraban (86, 87, 90, 96)
Anna Buk (b. 1890 in Krasnystaw) – vocal ¶piew (92)
Zofia Kulawiak (b. 1858 in Niemienice) – vocal ¶piew (93)
Maciej Korczak (b. 1892 in Kocudza) – vocal ¶piew (97)
Józefa Frej (b. 1870 in Siennica Różana) – vocal ¶piew (98)
Jacenty Borsuk (b. 1882 in Jędrzejówka) – violin skrzypce (99)