nakład wyczerpany |
|
|
Nagrania archiwalne ze Zbiorów Fonograficznych Instytutu Sztuki PAN
Dwupłytowy album CD
Prezentowane nagrania zostały dokonane w latach 1945-1989 w miejscach zamieszkania wykonawców podczas badań terenowych organizowanych przez Zachodnie Archiwum Fonograficzne, Państwowy Instytut Sztuki a wreszcie Instytut Sztuki PAN. Są to rejestracje dokonane w ramach powojennych objazdów wsi i odbudowy zniszczonych podczas wojny zasobów archiwów fonograficznych (poznańskiego i warszawskiego), podczas Ogólnopolskiej Akcji Zbierania Folkloru Muzycznego, podczas indywidualnych wypraw terenowych Anny Szałaśnej, Janiny Szymańskiej i in.
Płyta prezentuje wybrane przykłady muzyki z niemal wszystkich głównych regionów etnograficznych Polski, korespondując tym samy z regionami opisanymi w tomach Oskara Kolberga. Przedwojenne kolekcje nagrań dżwiękowych muzyki tradycyjnej, sporządzone w granicach II Rzeczypospolitej ok. 40 lat po śmierci Kolberga nie przetrwały wojennej zawieruchy. Dysonujemy jednak dokumentacją powojenną, w której utrwalono jeszcze śpiew i grę tej generacji wykonawców, która przyszła na świat w czasach Kolberga. Gdy zbierał on pieśni od ich rodziców lub dziadków, oni zapewne – wówczas jako dzieci lub młodzież – przysłuchiwali się tym muzycznym opowieściom, skrzętnie zapisywanym przez tajemniczego gościa. Biorąc pod uwagę zachowanie ustnej transmisji repertuaru przejęli oni dawny repertuar i styl swych przodków często w niemal niezmienionej postaci. W wielu prezentowanych w niniejszym albumie nagraniach słychać "echo" tych pieśni i melodii, które odnajdujemy w XIX-wieczych zapisach Kolberga. Dla kilkudziesięciu wybranych nagrań zaproponowaliśmy ilustrację w postaci zapisów muzycznych z Dzieł wszystkich. Dobierając nagrania i zapisy staraliśmy się w większości przypadków podążać śladem Kolberga i zachować zgodność regionalną. Choć nagrania nie odpowiadają idealnie młodszym o niemal wiek zapisom – co jest oczywiste w przypadku wariabilności ludowego repertuaru – ukazują to, czego Kolberg nie mógł precyzyjnie bądż w ogóle uchwycić w zapisach: styl, maniery, ornamentyka, realne brzmienie i wysokość, barwę, dynamikę, tempo, zmiany metryczne, swobodę rytmiczną etc. Słuchając niektórych przykładów, chwiejnych intonacyjnie i rytmicznie, uświadamiamy sobie przed jak trudnym zadaniem stawał dokumentalista mający do dyspozycji tylko ołówek. W zapisie końcowym melodia bowiem często wydaje się prosta i nieskomplikowana. Jaka jednak była w wykonaniu, przed jej zanotowaniem? Uświadamiamy sobie jak żywa, zmienna i nieuchwytna jest ludowa twórczość muzyczna. Cenne wydają się nam zatem i te przykłady, w których, nawet w kilku taktach, pobrzmiewa tylko echo zanotowanej dawno melodii, jakiś jej fragment lub rdzeń, ukryty pod licznymi przekształceniami zarówno strukturalnymi, formalnymi jaki i melodycznymi, skalowymi czy rytmicznymi. Z kolei niektóre pieśni religijne, dla jakich można znależć żródło pisane, ukazują w żywej tradycji ów twórczy proces asymilacji i różnorodnego – w zależności od regionu – przekształcenia. Te poszukiwania "genealogii" melodycznej rzucają wiele światła na problem typologii i klasyfikacji melodycznej wariantów. W dawnych zapisach odnależć możemy uchwycone i zapisane pierwowzory tych pieśni, melodii i tekstów, które w póżniejszych nagraniach – jako oderwane, wyrywkowe reprezentacje i "okruchy" dawnego repertuaru– przetrwały niczym echo w pamięci najstarszej generacji wykonawców Zachowały się one fragmentarycznie, w wersji zubożonej, okrojonej czy przetworzonej, z licznymi zmianami i zamianami ale też jako elementy zupełnie nowych pieśni i melodii. Chcieliśmy ponadto ukazać jak mogła przypuszczalnie brzmieć muzyka na wsi półtora wieku temu. Obok przykładów nacechowanych tak poszukiwanym dziś archaizmem nie uchyliliśmy się od kilku przykładów, ukazujących rozwój i przekształcenia muzyki, rozbudowę kapel o instrumenty asymilowane przez lud (np. harmonia w przykładach zapisanych przez Kolberga w okolicach Warszawy czy rozbudowany do kwartetu skład kapel góralskich a nawet akordeon, którego Kolberg wśród ludu ni mógł jeszcze słyszeć) a także zapożyczone z innych niż wiejskie środowisk style śpiewu. Pamiętajmy, iż sam Kolberg z troską pisał o "rosnącym z każdym dniem u ludu do obrzędów dawnych zobojętnieniu". Wreszcie uświadamiamy sobie jak komplementarnymi wzajemnie są dawne zapisy muzyczne i póżniejsze, archiwalne już nagrania dokumentalne. Prócz cech wspomnianych wyżej warto zwrócić uwagę np. na nagrania wariantów wykorzystujących teksty zapisane przez Kolberga bez melodii. Cenne są też warianty (tych prezentujemy po kilka) jednego wątku, które uzupełniają liczne, lecz niewyczerpujące zapisy Kolberga. Wreszcie archiwalne nagrania pomagają nam w interpretacji specyficznych zapisów i oznaczeń Kolberga, które powstały przecież znacznie wcześniej niż zasady i możliwości transkrypcji muzyki tradycyjnej.
|
CD 1: Mazowsze, Radomskie, Kieleckie, Krakowskie, Śląsk, Pomorze- Od Przysuchy - a dance tune
- Niescynsna godzinecka była - an Easter sung recitation
- W Wielgi Cwartek, w Wielgi Pióntek - an Easter sung recitation
- Zimnego wiatru, zimnego - a Midsummer day song
- Uciekła my przepiórecka w proso - a wedding couplet
- Przepiórka - a wedding dance
- A gdzieś tam bywał kożle, baranie - a dance-game song
- Za stodołą, za przełazem - a couplet
- Oberek Popielarek. A uutónuł popielarek - a dance tune with couplets
- Nie boję się ja o ciebie - a dance tune with couplets
- uOd Błyndowa do Struginic - a dance tune with couplets
- Oj nie ma żadnyj wymowy - a wedding song
- uOj kielisek bracisek - a couplet
- Oberek - a dance tune
- Moja mamusiu, moja rodzona - a social song
- Oberek Bąk - a dance tune
- Po dyngusie chodzóm same kawalery - a song from spring carolling called dyngus
- Na stodole gołka, na boru fijołka - a song from spring carolling called dyngus
- Koło tego domu biała kamienica - a song from spring carolling called dyngus
- Babulince do nosa - a wedding ritual dance of elderly women
- Ober Owczarek - a melody accompanying a dance-game Shepherd
- Był Matysek chłop przed laty - a popular song
- Za góramy, za lasamy - a popular song
- Mazur - a dance tune
- Nie mas tego na śwecie - a wedding song
- Melodia przy oczepinach - a capping song
- Potocyła nadobna Marysia - a capping song
- Starsa druhna kurę dała - a wedding couplet
- A dzień dobry pannie młodej - a wedding song
- Gdzie ty jedziesz, Jasiu - a love soldier' song
- A po co żeś, moja mamo, za mąż wydała - a wedding song
- Ach, biada mnie, Herodowi - Herody - a song for Christmas mumming custom called Herods
- W uogrodeńku kapustyńka - a love song
- W ogródeńku kapusteńka - a love song
- Zieliona rutka żołty kwjat - a love song
- W sadu sadulenku - a maiden song
- Z tamtej strony jeziora - a love song
- U myj mamy przed sianio - a love song
- Oberek prztykany - a "clicking" dance tune
- Nieszczasna godzineczka była - racyjki - an Easter sung recitation
- Owczarek - a melody accompanying a dance-game Shepherd
- Ranom wstawał żytko siał - an instrumental piece
- Oberek galopkowy - a dance tune
- Dozaniśmy zytka, dozani - a harvest song
- Oberek - a dance tune
- jIdzie Jasio uod Toronia - a courtship song
- Fora ze dwora - a maiden song
- Na polu wierzba - a maiden song
- Polka - a dance tune
- Oj kołem, kołem - a wedding song
- Nie załamze się, kalinowy moście - a wedding song
- Ej wypjiję gorzalina cyja - a wedding couplet
- A ty, chłopce, trząchnij sobom - a wedding couplet
- Zebyś ty, chmielu - a capping song
- Trzeba jej dać - a capping song
- Żuraw - a dance tune
- Ej wyrosła raz kalina na łące - a popular song
- Ej wyrosła raz kalina na łące
- Walc - a dance tune
- A za lasym, wołki moje - a shepherd song
- Mój wianecku z barwinecku - a song about maidenhood loss
- Mój wianecku z barwinecku
- A mój wianeczku z barwineczku
- Kómpała się Kasia w muorzu - a love ballad and a wedding song
- Kąpała się Kasia w morzu
- Kąpała się Kasia w morzu
- Kąpała się Kasia w morzu
- Kąpała się Kasia w morzu
- A z pola do wsi - a bachelor song
- Zginęła nam pasterecka w lesie - a shepherd sentimental love and wedding song
- Dwa kapłony - a Christmas shepherd's carol
- Pieśń do ślubu - a melody of a wedding song
- Zabieraj się z nami - a wedding song
- Idzie Marysia ku uogródkowi - a song about maidenhood loss
- Posła Marysia pu ogródkowi
- Puosła Maniusia ku uogrodowi
- Posła Marysia ku uogrodowi
- A bożmy to jacy tacy - a couplet
- A ja sobie Krakowiaczek - a couplet
- A zebym ja jadła, piła - a couplet
- A moja Marysiu, zapłaces załośnie - a wedding couplet
- Gdzie spożrę, tam spożrę - a love song
- A gdzieżeś ty, panie młody - a wedding couplet
- Igła i nożyce - a capping song
- O ty ptaszku w ciemnym lasku - a love song
- Za stodołóm na rzece - a courtship song
- Za stodołóm na rzece - a courtship song
- Dziad Hej nam, na pustki mie dali - a dancing-game song
- Kocur Uciekaj myszko do dziury - a dancing-game song
- Mietlorz Jak jo jechoł od Rybnika - a dancing-game song
- Dolina, między dolinami - a love song
- Helo, dziewucho nadobno - a shepherd song
- Helo, Jasinku nadobny - a shepherd song
- Stoi buliczka na uotłogu - a harvest song
- Dograbiliśmy, chwała Bogu - a harvest song
- Stoi wiliczka na otłogu - a harvest song
- Idzie chmura, jidzie deszcz - a courtship song
- Idzie chmura, idzie deszcz
- Czy ja będę syna miala - a mother's lament
| CD 2: Wielkopolska, Kujawy, Łęczyckie, Warmia i Mazury, Podlasie, Lubelskie, Rzeszowskie, Żywieckie, Podhale, Krakowskie, Radomskie- Trącił smyczkiem - a couplet
- Walcer Trącił smyczkiem - a dance tune
- A ty, kóniku śronowaty - a couplet
- Zeszło proso na zagónie - a love song
- Kuośniki stojóm - a harvest song
- Nad łunczkóm moją
- Puobieła się Wisła z wuodóm - an epic song
- Puobiła się Wisła z wodom
- Wiwat Moja Marysiu - a dance tune
- Pojmij mie, Jasiu - a courtship song
- A nie wyganiej, owczaryszku - a song sung during a dance-game Shepherd
- Przyjachali Mazurowie - a courtship, bachelor song
- Do koła Przyjechali Mazurowie - a dance tune
- Sztery lata wiernie służył - a social, love song
- Za stodołóm pszenica - a love song
- Za stodołą pszynica - courtship song
- Oberek Za stodołą pszeniczka - a dance tune
- Wienszujem dnia dzisiejszyguo - a wedding oration
- Kujawiak - a dance tune
- Kujawiak Lawendowskiego - a dance tune
- Jedzie Janek, oj i uod Toronia - a courtship song
- A wczora z wieczora - a Christmas carol
- Witajmy Jezusa - a Christmas carol
- Czego kalino w dole stoisz
- Idzie chmura uod Łęczycy
- Moja mamo, co takiego - a family song
- A wiernie ja Panu Bogu słuzyła - a wedding song
- Siano grabiła, proso wiązała - a humorous song
- Trójca, Bóg Ojciec, Bóg Syn - a religious song
- Żegnam cię, moj świecie wesoły - a funeral song
- Żegnam cię, mój świecie wesoły
- Posłuchojcie, mnili ludzie - a New Year’s oration
- Jestem Polka zrodzona - a couplet
- Żabka uOpak izba, uopak psiec - a song accompanying dance called żabka
- Wjilk na zagonie - a humorous song
- Oj kieny jidziesz - a popular, bachelor song
- Ja mały zacek - an Easter carolling oration
- A ja mały zocek
- Śwynty Morcin nadchodzi - a orphan song sung on Saint Martin’s Day
- Z Torunia ja parobeczek - a popular, social song
- Oj kiedy jo będę - a courtship song
- W mojem sadeńku - a maid song
- Sed Jasiecek steckó - a family song
- Sed Jonecek steckó
- A w niedzielę raniusieńko - a popular song
- W mojam uogródeczku - a wedding song
- Oj scyrzem ja Panu Bogu służyła - a wedding song
- Siadaj, nie gadaj - a wedding song
- Leć głosie po rosie - a love song
- Leć głosie po rosie - a love song
- Mój wianeczku lawendowy - a capping song
- Mała ptaszyna
- Nas pan gospodarz - a harvest song
- Ej łado, łado - a wedding song
- Korowajowe ciasto - a wedding ritual song
- Po co żeś mie, moja mamo - a wedding song
- Ej powstońmy, podziakujmy - a wedding song
- Oj, a skund goście najechali - a wedding song
- Od zielonego gaju - a harvest song
- Oberek Kożuszek barani - a dance tune
- Żeniło się ptactwa bardzo wiele - a popular song
- Nieszczęśliwa głowiczejka - a wedding song
- Hop, koniu, do pszenicy - a couplet
- Oj dała bym ci - a couplet
- Wolny - a dance tune
- Polka bez nogę - a dance tune
- Kumpała się Kasia w morzu - a love ballad and wedding song
- Kąpała się Kasia w morzu
- Kąpała się Kasia w morzu
- Polka A tam w lesie na dębie - a dance tune
- Mazur Umar Maciek - a dance tune
- Witaj, Janie z Bolesława - a hagiographic Midsummer Day song about st. John of Nepomuk
- Gorzała lipka - a love song
- Gorzała lipka
- Jak pójdzies do ślubu - a wedding song
- Marsz Hej, Madziar pije
- Jo ci puowiadała, Anielo
- W karcmie puod reglami
- Marsz jaworzyński Dobrze wom bywało
- Marsz jaworzyński
- Marsz jaworzyński Stara baba tóńcy
- Wieczna Ja se pódę ku Marynie
- W murowanej piwnicy - zbójnicki - a dance tune
- Do zbójnickiego
- Do zbójnickiego
- Krzesany po śtyry
- Do zbójnickiego - do zwyrtu
- Świeci miesiąc na niebie - a courtship song
- Dobro nocko, dobro - a courtship song
- Krakowiak Jedzie krakowiaczek - a dance tune
- Spod Przysuchy - a dance tune
|